by A small door break for the poorest countries: there is no shame in changing the climate, it is not entirely possible. Maar wat telt as climatic damage en hoe bepalen we dat? When there is an additional risk, the damage fund does not have to be more than there is no plan on a table.
Er komt een fonds om de allerarmste landen te helpen met het opvangen van klimaatschade. Daarmee kwam de internationale klimaatsamenwerking afgelopen zondag toch nog een stapje verder, na een verder moeizame en teleurstellende klimaattop in Sharm-el-Sheikh.
Het nieuwe klimaatfonds roept veel vragen op, ook bij lezers van NU.nl. De meeste van die vragen zijn nog niet te beantwoorden. Het zal nog jaren duren voordat alle details zijn uitgewerkt.
Zo is het onduidelijk hoeveel geld erin komt en wie er uiteindelijk gaan betalen. De EU wil bijvoorbeeld dat China en rijke oliestaten ook meebetalen. Die landen hebben nog geen toezeggingen gedaan.
Wel is duidelijk dat het fonds bedoeld is om de allerarmste en kwetsbaarste landen te helpen een deel van de schade van klimaatverandering te vergoeden.
Maar hoe weten we dan wat ‘telt’ als klimaatschade, vroeg iemand op NUjij. En hoe kunnen landen vaststellen dat bepaalde gebeurtenissen door klimaatverandering worden veroorzaakt?
Berekeningen voor de rol van klimaatverandering
De rol van klimaatverandering bij rampen kan tegenwoordig worden vastgesteld, zeggen klimaatexperts Maarten van Aalst en Richard Klein. Dat gebeurt met een nieuwe methode die door onder andere het KNMI is ontwikkeld. Daarbij worden oude weermetingen en moderne klimaatmodellen gebruikt.
Zo kan worden becijferd of een droogte, overstroming of orkaan verergerd is door de mondiale opwarming. Uit zulk onderzoek blijft dat de ene ramp de andere niet is. Soms speelt klimaatverandering een kleine rol, soms een heel grote en soms helemaal geen.
“Maar dit roept meteen allerlei vervolgvragen op”, zegt Van Aalst, die zelf als hoogleraar Klimaatrampen aan de Universiteit Twente betrokken is bij zulk onderzoek. “Wat doen we bijvoorbeeld met gebieden die hard geraakt worden, maar waar goede meetgegevens en modellen ontbreken? Krijgen die dan per definitie geen hulp?”
“En hoe scheid je de rol van extreem weer van de andere factoren die gezamenlijk een ramp maken, zoals gebrekkige infrastructuur, slecht watermanagement of het ontbreken van een waarschuwingssysteem?”
Fonds is vooral bedoeld voor definitief verlies
Daar loopt het probleem over in de volgende vraag: wat telt als klimaatschade? “Ook dat is nog onduidelijk en zal in de komende jaren moeten worden vastgesteld”, zegt Van Aalst.
Een klein tipje van de sluier is dat het ‘loss and damage‘-fonds zich in de praktijk waarschijnlijk eerder richt op ‘schade’ dan op ‘verlies’, zegt Klein, expert op het gebied van klimaataanpassingen aan het Stockholm Environment Institute. “Het verschil zit erin dat schade iets is dat gerepareerd kan worden, verlies niet.”
Zo kan een orkaan een dak van een huis blazen: schade. Maar als de koraalriffen rond een eiland verdwijnen, verdwijnt mogelijk ook de vis en daarmee de visserij: verlies.
Praktische uitwerking is voor toekomstige klimaattoppen
Dan blijft de vraag of gedetailleerd onderzoek naar specifieke droogten, overstromingen, hittegolven of orkanen echt nodig is. Van Aalst: “Ik zou pleiten voor een simpelere aanpak met een standaardformule, waarbij je op basis van trends vaststelt wat de extra kosten van klimaatverandering zijn. Dus zonder die kosten voor elke afzonderlijke ramp te hoeven uitrekenen.”
Dit zal de komende jaren verder uitonderhandeld moeten worden, zeggen de experts. Dan moet ook duidelijk worden of het om substantiële bedragen gaat – en wie er naast westerse industrielanden nog meer gaan meebetalen.
